Ontwikkeling van WAD

Het vangen van de geur van de Waddenzee.

Begin 2024 ben ik de ontwikkeling gestart voor wat mijn vierde parfum zal moeten worden: WAD. De meesten van mijn klanten en fans hoopten ook op een parfum als eerbetoon aan de zee, en het is ook een logisch vervolg aangezien de Nederlanders al eeuwenlang strijden tegen de krachten van de zee. En sterker nog, de zee heeft ons lang gevormd tot wat het nu is.

Onderdeel van de Noordzee is de Waddenzee, wat het grootste ononderbroken systeem van intergetijdenwerking van zand- en slibplaten ter wereld is. Dit gebied strekt zich uit van de Nederlandse Waddenzee tot aan de Duitse en Deense kust. De Waddenzee is één van de laatste overgebleven, grootschalige intergetijden ecosystemen waar de natuurlijke processen grotendeels ongestoord voortduren. Om deze reden is het Nederlandse en Duitse deel van de Waddenzee in juni 2009 officieel aangesteld als UNESCO Wereld Erfgoed. In 2014 is het Deense deel daar ook bij betrokken.

Bijna alle Nederlanders hebben één of meer van de Waddeneilanden ooit weleens bezocht in hun leven. Sommigen komen er zelfs jaarlijks terug, aangezien de eilanden een ideale plek zijn voor het maken van herinneringen. 'Overkanters' raken hun stress en zorgen kwijt zodra ze op de boot naar het eiland stappen. Het is een magische plek waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan, terwijl de eilanden continue in beweging zijn.

Door de eilandbewoners te interviewen hoop ik erachter te kunnen komen wat de oorzaak is van dit magische effect van de eilanden, om zo succesvol de geur van de Wadden om te kunnen zetten in een parfum.

Het is een bijna magische plek waar de tijd stil lijkt te staan, terwijl de Wadden-eilanden tegelijkertijd altijd in beweging zijn.

<tc>Het Walviskoppel</tc>

Adrie & Ineke Vonk, De Koog

Komend uit een vissersfamilie die al decennialang met hun kotters de Noordzee en Waddenzee bevisten, zijn Adrie & Ineke Vonk geen onbekenden op en rondom het eiland Texel. Generaties lang bracht hun familie niet alleen vis naar de haven van Oudeschild, maar zij kwamen regelmatig ook thuis met eeuwenoude bodemvondsten, waarvan Adrie en Ineke zich uiteindelijk vooral richtten op walvisbotten die samen met de vis omhoog kwamen in hun netten. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat zij met hun grootste walvisbotten verzameling van Europa veel hebben kunnen bijdragen aan onderzoek rondom de Waddenzee. En het gaf mij de kans om een stukje echte ambergris te ruiken.

In februari 2024 had ik het voorrecht om Adrie en Ineke te interviewen, midden in de schuur waar zij hun historische verzameling walvisbotten in bewaren. Als iemand het al kan, dan zouden zij zeker de geur van de Wadden moeten kunnen beschrijven.

Volgens Adrie en Ineke kun je de échte Waddengeur ervaren op een zonnige dag, bij laagwater, terwijl de zonnestralen het braakliggende zeewier (of "floáp" op z'n Texels) opwarmen.

Nog een typische geur die zij met het leven op de Wadden associëren is de geur aan boord van hun vissersboot, de TX-01, en dan specifiek de 'natte ruimte', waar je na het werk op dek binnenkomt om je natte werkkleding uit te trekken voordat je op je pantoffels binnen kunt uitrusten. Het is een mix van verdampend zeewater, rubberen handschoenen en smeerolie.

<tc>Pieren, zagers en oesters</tc>

Jan Hottentot, De Cocksdorp

Nog een visser, maar dan eentje die niet met een kotter de Noordzee opgaat. Jan Hottentot haalt zijn vis dichter bij huis. Al sinds zijn twaalfde is hij bijna dagelijks op het Wad te vinden. "De vlakte tussen Texel en Vlieland is zo stil. Je ziet er, los van een paar zeehonden, verder niemand anders."

Jan Hottentot past zijn werkdagen altijd aan het weer en de seizoenen aan. Sommige dagen pakt hij een klein bootje om bij zijn eigen fuiken op de binnenwateren van Texel te kijken of de paling al goed is. En als er vraag naar is, loopt hij met eb het Wad op om pieren en zagers te 'steken'. Op verzoek van restaurants plukt hij ook zelf oesters van het Wad. Mocht je op Texel ooit oesters eten dan is de kans groot dat Jan ze heeft geplukt.

Jan heeft bijna meer tijd op het Wad dan op het eiland besteed, dus zijn kennis over de geuren van de Waddenzee is uniek en ongeëvenaard. Maar hij kan zich dan weer geen Waddenparfum voorstellen "want de geur is een mix van modder, algen en zeewier, die ook nog eens elk seizoen anders is." Gelukkig noemde hij wel een heerlijk kruidige geurende plant die enkel op de schoren langs de Waddenkust is te vinden; zeealsem. Daar kunnen we vast wel wat mee!

Seks hormonen en algen

Als ik mensen vraag hoe deze WAD parfum zou moeten ruiken dan zeggen ze allemaal 'zilt en zout'. Maar grappig genoeg heeft zout helemaal geen geur. Volgens zeebioloog Inez Falkena wordt de werkelijke geur van de zee niet door zout veroorzaakt, maar door een mix van chemicaliën, waarvan Dimethylsulfide de grootste veroorzaker van de geur is. Dit gas wordt geproduceerd door bacteriën die dode algen en zeewier opeten. Ditzelfde gas vind je in bier en scheten...
De andere chemicaliën zijn dictyopterenen. Dat zijn sekshormonen die door de eicellen van zeewieren worden aangemaakt. Bedoeld om er zeewier-spermacellen mee te lokken. Dus de geur van de zee waar we allemaal zou van houden, is een mix van dode algen en sekshormonen.

Het vangen van de geur van de Wadden en die omzetten in een draagbare parfum gaat nog een uitdagend project worden, die hopelijk succesvol afgerond zal zijn in de zomer van 2024.